Historycznie biorąc i nieskromnie zarazem - Instytut Przedsiębiorczości nawiązuje do korzeni, do  polskiego pozytywizmu - czyli organicznej pracy u podstaw, a w tym do kultu nauki, doświadczenia i praktyki gospodarczej, do światłego gospodarowania i postępowej przemiany świadomości, a także do pragmatyzmu i zaradności życiowej - z myślą o przyszłości indywidualnej i zbiorowej.

Współcześnie - Instytut czerpie z dorobku naukowego ekonomii społecznej i koncentruje się w obszarze rozwijania innowacyjnej gospodarki.
Inicjatywa powołania Instytutu powstała w 2013 roku - na podstawie badań  środowisk pracy i zamieszkania oraz własnych doświadczeń zawodowych, a także z potrzeby praktycznego przetworzenia społecznej kontestacji werbalnej - w rzeczywistą aktywność gospodarczą.

W okresie poprzedzającym tworzenie Instytutu - naszą uwagę w obszarze podmiotów prawnych zwróciła niska kondycja oraz wysoki odsetek upadłości małych i średnich firm - skutkujące dużym bezrobociem, a także problemy budżetowe miast i gmin. Wcześniej zapoczątkowała je gwałtowna restrukturyzacja tradycyjnego przemysłu - szczególnie w Aglomeracji Górnośląskiej - dokonana w latach dziewięćdziesiątych i późniejszych. Jednocześnie ucierpiały kooperujące małe i średnie zakłady pracy. Wbrew oczekiwaniom nie nastąpiła adekwatna reakcja wolnego rynku, a jednocześnie w kolejnych latach wystąpiły zjawiska kryzysowe. Dla zobrazowania problemu warto podać, że według danych GUS na koniec 2015 roku w województwie śląskim było zarejestrowanych 147 tysięcy bezrobotnych (plus bezrobotni niezarejestrowani, plus emigranci zarobkowi).

Konsekwencje tej restrukturyzacji pozostawiono samorządom. W rezultacie część miast i gmin pozbawiono znacznej części dochodów, jednocześnie obciążając je rosnącymi, nierozwiązanymi problemami. Należą do nich: zdegradowane tereny poprzemysłowe, niesprawna infrastruktura techniczna, zaniedbana substancja mieszkaniowa, a także złożone problemy społeczne i demograficzne - wysokie bezrobocie, ujemna migracja ludności, zubożenie części mieszkańców, niepewność jutra i rosnący obszar patologii.

Zarysowane problemy i zjawiska, z lat minionych, mają charakter dotkliwy i długotrwały, a nierzadko strukturalny - szczególnie w miejscowościach i dzielnicach współistniejących ze zlikwidowanymi zakładami pracy. Zatem ich rozwiązywanie i tworzenie przyszłości postindustrialnej następuje w sposób silnie zróżnicowany, jest żmudne, powolne i często tkwi bardziej w sferze potrzeb niż możliwości.

Dotkliwymi, a często groźnymi zjawiskami społeczno - ekonomicznymi wśród mieszkańców pozostały: nieznajomość prawa, nieświadome podpisywanie "asymetrycznych" umów, zaległości w podatkach i opłatach od osób fizycznych, niewiedza o pułapkach i konsekwencjach zadłużenia, brak umiejętności zarządzania budżetem osobistym i domowym (rodzinnym), nieznajomość form i sposobów racjonalnego oszczędzania, naiwność wobec naciągaczy i oszustów, zaniedbania i bezradność własna, wreszcie szerszy kryzys wartości i rewolucja obyczajowa. W rezultacie mieliśmy do czynienia ze społeczeństwem ryzyka.

Przedstawiona diagnoza kondycji społecznej spowodowała zmianę preferencji, działań i narzędzi, a w tym rozwinięcia edukacji i profilaktyki. Instytut pragnie dołożyć własną cegiełkę do szczytnego celu, któremu służą działania na rzecz ożywienia w gospodarce i w świadomości.

Zatem Instytut stanowi szczególną i praktyczną odpowiedź na zapotrzebowanie społeczne mieszkańców oraz ofertę dla firm, instytucji i organizacji pozarządowych otwartych na tak rozumianą przedsiębiorczość.

Pośród celów określonych w Statucie Instytutu Przedsiębiorczości warto wskazać na:

• Edukację ekonomiczną i prawną:  programowo oraz metodycznie zorientowaną na umiejętności praktyczne oraz funkcjonowanie w warunkach społecznej gospodarki rynkowej, a w tym na osiąganie progu rentowności;
• Kształtowanie konieczności i nieuchronności uczestnictwa obywateli w życiu gospodarczym, indywidualnej odpowiedzialności za własną pomyślność życiową oraz wiary w osobiste umiejętności i ich rozwój;
• Otwarcie na ciągłe zmiany warunków i otoczenia prawnego czy ekonomicznego oraz na kolejne wyzwania - zagrożenia i szanse, pokonywanie przeciwności, przystosowanie się do zmian, a także przejmowanie (podejmowanie) inicjatyw;
• Rozwijanie umiejętności sprawnego gospodarowania własnymi i powierzonymi środkami finansowymi oraz budżetem domowym;
• Inspirowanie i wspieranie patriotyzmu gospodarczego, a szczególnie prac innowacyjnych na rozwojowym etapie działalności;
• Poszanowanie dla etosu solidnej pracy, tradycji, rodziny, a także zachowania więzi międzypokoleniowych - na Śląsku, w Wielkopolsce, na Podlasiu i w innym regionach Polski;
• Prowadzenie badań rynku pracy, pod kątem reorientacji zawodowej osób w różnych przedziałach wiekowych i współdziałanie z innymi instytucjami w tym przedmiocie;
• Wspomaganie zrównoważonego rozwoju regionów oraz wspólnot i społeczności lokalnych;
• Przeciwdziałanie nadmiernemu rozwarstwieniu i wykluczeniu społecznemu, ekonomicznemu (w tym finansowemu) i cyfrowemu, a także patologiom społecznym.

Podsumowując - najważniejszym celem wszelkiej aktywności powinno być dobro człowieka oraz zrównoważony rozwój społeczny i gospodarczy.